Bàn về cơ sở để xác định việc hình thành phí / lệ phí: một số đóng góp cho dự thảo luật phí và lệ phí

TS. TRẦN VŨ HẢI

Trên các phương tiện thông tin đại chúng đã ghi nhận, việc “con gà cõng 14 loại phí, lệ phí” đã làm nóng hội trường kỳ họp Quốc hội vừa qua[1]. Sau đó, khá khẩn trương, Bộ Tài chính đã cho rà soát và bãi bỏ hầu hết những loại phí, lệ phí này cùng với việc sửa đổi 21 khoản phí liên quan đến thú y bởi Thông tư 113/2015/TT-BTC ngày 07/8/2015 với lý do là có sự chồng lấn các khâu quản lý khác nhau[2]. Nhiều bài bình luận vui trên mạng xã hội nói rằng, đây quả thật là chiến dịch “Giải cứu gà con”, một cách nói ăn theo tên một bộ phim hành động của nước ngoài là “Giải cứu binh nhì Ryan” của đạo diễn nổi tiếng Steven Spielberg.

Rõ ràng, thực tế có nhiều khoản phí, lệ phí bất hợp lý hoặc phí chồng phí đã gây ra những hiệu ứng tiêu cực từ xã hội. Ví dụ, riêng lĩnh vực nông nghiệp qua rà soát gần đây đã có 90 lệ phí và 937 khoản phí[3]. Liệu có nên tăng mức lệ phí cấp đăng ký mới xe ô tô lên mức cao với lý do để dùng bảo dưỡng đường giao thông, hạn chế phương tiện cá nhân như cách mà HĐND TP Hồ Chí Minh giải thích[4]?

Do đó, việc cần có một văn bản pháp lý của hiệu lực cao là Luật để điều chỉnh về phí, lệ phí để thay thế cho Pháp lệnh Phí, Lệ phí hiện hành là là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, làm thế nào để xác định đâu là một loại phí, lệ phí và loại hàng hóa, dịch vụ công nào nhà nước cung cấp cần phải thu phí, lệ phí? Trả lời những câu hỏi này không dễ dàng và bài tham luận này sẽ cố gắng đưa ra một số quan điểm cá nhân của người viết về vấn đề này để góp thêm ý kiến nhằm hoàn thiện dự thảo Luật Phí và lệ phí.

Quan niệm về phí và lệ phí

Kiến tạo một nền đại học thực thụ

VŨ THÀNH TỰ ANH (*)

(TBKTSG) – Kiến thiết một nền giáo dục đại học thực thụ và tạo sinh khí cho nó là điều kiện tiên quyết để đưa nước ta trở nên giàu mạnh và văn minh. Không thể có một nền đại học thực thụ nếu không có tự do học thuật.

Tuy có hơn 300 trường đại học nhưng nước ta vẫn chưa có một nền đại học thực thụ. Do vậy không đáng ngạc nhiên khi các trường đại học của ta lạc hậu ngay cả với các trường đại học trong khu vực Đông Nam Á. Với một đất nước hơn 90 triệu dân, lại đang ở cuối thời kỳ dân số vàng, đây là một cơ hội bị bỏ lỡ, đồng thời là một bất lợi to lớn khi hội nhập và cạnh tranh toàn cầu. Kinh nghiệm thế giới cho thấy bên cạnh năng suất và thể chế, giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng là một trụ cột cho phát triển kinh tế.

Tự do học thuật – thành tố thiết yếu của một nền đại học thực thụ